Wielu właścicielom koci katar kojarzy się z niegroźnym kichaniem, które samo przejdzie w tydzień. Faktycznie, jeżeli kot ma wysoką odporność, często tak się dzieje. Niestety w części przypadków, zwłaszcza u osłabionych lub bardziej wrażliwych kotów, zakażenie może prowadzić do ciężkiej choroby, a nawet do śmierci. Z tego artykułu dowiecie się Państwo w jaki sposób ograniczyć ryzyko zachorowania i złagodzić przebieg choroby u waszych pupili.
PODSTAWOWE INFORMACJE
Katar koci to potoczna nazwa wirusowego zespołu górnych dróg oddechowych kotów. Do choroby dochodzi w wyniku zakażenia herpeswirusem kotów typu 1 (FHV-1) lub kaliciwirusem kotów (FCV). Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorym zwierzęciem, rzadziej pośrednio, przez przeniesienie wydzielin chorych zwierząt na rękach czy ubraniach opiekunów lub wspólne korzystanie z kojców, misek czy kuwet. Najczęściej chorują koty mieszkające w dużych skupiskach, zwłaszcza w schroniskach, piwnicach i przepełnionych domach tymczasowych oraz zwierzęta o upośledzonej odporności.
PRZEBIEG CHOROBY
Po dostaniu się do organizmu kota wirusy uszkadzają komórki nabłonka górnych dróg oddechowych, wywołując zapalenie i predysponując do wtórnych zakażeń bakteryjnych. Siewstwo wirusów rozpoczyna się zazwyczaj w ciągi 1-3 dni od zarażenia i utrzymuje przez kilka tygodni. Zarówno FHV-1, jak i FCV mogą powodować zakażenia trwałe (latentne). Koty zakażone latentnie na co dzień nie wykazują objawów klinicznych choroby, jednak w wyniku stresu, może dojść u nich do reaktywacji wirusa.
Przebieg i czas trwania choroby zależy od wielu czynników - przede wszystkim wieku kota, jego kondycji oraz odporności. Pierwsze objawy są zbliżone dla obu wirusów. Zalicza się do nich kichanie, surowiczy wypływ z jednego lub obu oczu. W dalszej kolejności pojawia się brak apetytu, ślinienie, apatia i postępujące osłabienie.
W przypadku zakażenia Kaliciwirusem kotów dochodzi do wystąpienia silnego zapalenia jamy ustnej. W pyszczku kota tworzą się bolesne nadżerki, które uniemożliwiają pobieranie pokarmu oraz odpowiadają za ślinienie i nieprzyjemny zapach. W części przypadków w wyniku zakażenia dochodzi do ciężki zapaleń oskrzeli oraz zapaleń płuc, które mogą być przyczyną śmierci kota. Kaliciwirus kotów może przyczyniać się również do wystąpienia zapalenia stawów, objawiającego się dużą bolesnością i niechęcią do poruszania się. Opisano też przypadki zakażeń kaliciwirusem, w wyniku którego dochodziło do powstania owrzodzeń na łapach oraz skórze pyszczka, a nadżerki pojawiały się nie tylko w jamie ustnej, ale także w ścianie jelita, powodując ciężką, krwotoczną biegunkę, a następnie zgon w ciągu kilku dni.
Zakazenie Herpeswirusem kotów typu 1 prowadzi najczęściej do rozwoju silnego zapalenia błony śluzowej jamy nosowej, objawiającego się obfitym wypływem z nosa oraz kichaniem. W przypadku powikłań bakteryjnych wyciek z nosa przekształca się z surowiczego w ropny. Nieleczone zakażenie może przejść w stan przewlekły, w wyniku którego dochodzi do trwałego uszkodzenia nabłonka oraz obumarcia małżowin nosowych.
Herpeswirus kotów jest odpowiedzialny też za zapalenia spojówki oraz rogówki oka. W wyniku zakażenia może dojść do powstania owrzodzenia rogówki. Nieleczone zakażenie może skończyć się trwałym uszkodzeniem rogówki oraz gruczołów łzowych - aż do rozwoju zespołu suchego oka. W ciężkich przypadkach owrzodzeń, zwłaszcza u kociąt, może dojść do pęknięcia gałki ocznej i całkowitego zniszczenia struktur oka.
Kotki, u których do zakażenia herpeswirusem doszło podczas krycia, najczęściej ronią lub rodzą słabe kocięta z niedorozwojem układu oddechowego.
LECZENIE
W przypadku zachorowania istotne jest zapewnienie kotu dobrych warunków bytowych. Zwierzak powinien być utrzymywany w ciepłym, spokojnym otoczeniu oraz mieć zapewniony pełnowartościowy pokarm i wodę. Bardzo ważna jest również higiena. Należy regularnie usuwać wydzielinę gromadzącą się w okolicy nosa i oczu.
W łagodnych, niepowikłanych przypadkach kataru kociego do leczenia wykorzystywane są środki stymulujące odporność w postaci doustnej (np. Immunactive lub Genomune, Vetomune) lub iniekcyjnej (Zylexis). W przypadku zakażenia herpeswirusowego wskazane jest również doustne podawanie lizyny (np. Felisa). Lizyna zmniejsza zdolności replikacyjne herpeswirusów oraz łagodzi przebieg choroby. W cięższych przypadkach wyżej wymienione preparaty są wskazane, jednak oprócz nich potrzebne będą również inne leki.
Koty z zapaleniem spojówek oraz rogówki wymagają podawania kropli i maści nawilżających do oczu. W przypadku powikłań bakteryjnych zwierzakom podaje się antybiotyki. W cięższych przypadkach, przy silnym osłabieniu czy braku apetytu wskazane jest podanie płynów w postaci kroplówki oraz leków wzmacniających. Niechęć do jedzenia często związana jest z obecnością nadżerek w przebiegu zakażenia kaliciwirusowego. W takich przypadkach pomocne mogą być żele do higieny jamy ustnej (np. FreshAid, Maxi/Guard). Ich zastosowanie łagodzi objawy bólowe oraz przyśpiesza gojenie zmian w jamie ustnej.
ZAPOBIEGANIE
Do uniknięcia kataru kociego najważniejsza jest wysoka odporność. Aby ją uzyskać należy zapewnić kotu dobre warunki bytowe oraz przeprowadzić szczepienia ochronne. Pierwszą dawkę szczepionki podaje się kociętom około 9 tygodnia życia, po wcześniejszym odrobaczeniu. Szczepienie należy powtórzyć po 3-4 tygodniach. Kolejną dawkę przypominającą podajemy po roku, a następnie w zależności od ryzyka zachorowania, co 1-3 lata (częściej koty wychodzące, wystawowe, trzymane w skupiskach, rzadziej te żyjące pojedynczo, niewychodzące z domu).
Kotom, które w przeszłości przechorowały katar koci, przed wystąpieniem sytuacji stresowej (np. nowy domownik, przeprowadzka), warto profilaktycznie podawać preparaty stymulujące odporność. Tym, które w przeszłości przeszły zakażenie FHV-1 należy w takim przypadku podać również preparaty z lizyną.
Autor: lek. wet. Monika Buza
PODSTAWOWE INFORMACJE
Katar koci to potoczna nazwa wirusowego zespołu górnych dróg oddechowych kotów. Do choroby dochodzi w wyniku zakażenia herpeswirusem kotów typu 1 (FHV-1) lub kaliciwirusem kotów (FCV). Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorym zwierzęciem, rzadziej pośrednio, przez przeniesienie wydzielin chorych zwierząt na rękach czy ubraniach opiekunów lub wspólne korzystanie z kojców, misek czy kuwet. Najczęściej chorują koty mieszkające w dużych skupiskach, zwłaszcza w schroniskach, piwnicach i przepełnionych domach tymczasowych oraz zwierzęta o upośledzonej odporności.
PRZEBIEG CHOROBY
Po dostaniu się do organizmu kota wirusy uszkadzają komórki nabłonka górnych dróg oddechowych, wywołując zapalenie i predysponując do wtórnych zakażeń bakteryjnych. Siewstwo wirusów rozpoczyna się zazwyczaj w ciągi 1-3 dni od zarażenia i utrzymuje przez kilka tygodni. Zarówno FHV-1, jak i FCV mogą powodować zakażenia trwałe (latentne). Koty zakażone latentnie na co dzień nie wykazują objawów klinicznych choroby, jednak w wyniku stresu, może dojść u nich do reaktywacji wirusa.
Przebieg i czas trwania choroby zależy od wielu czynników - przede wszystkim wieku kota, jego kondycji oraz odporności. Pierwsze objawy są zbliżone dla obu wirusów. Zalicza się do nich kichanie, surowiczy wypływ z jednego lub obu oczu. W dalszej kolejności pojawia się brak apetytu, ślinienie, apatia i postępujące osłabienie.
W przypadku zakażenia Kaliciwirusem kotów dochodzi do wystąpienia silnego zapalenia jamy ustnej. W pyszczku kota tworzą się bolesne nadżerki, które uniemożliwiają pobieranie pokarmu oraz odpowiadają za ślinienie i nieprzyjemny zapach. W części przypadków w wyniku zakażenia dochodzi do ciężki zapaleń oskrzeli oraz zapaleń płuc, które mogą być przyczyną śmierci kota. Kaliciwirus kotów może przyczyniać się również do wystąpienia zapalenia stawów, objawiającego się dużą bolesnością i niechęcią do poruszania się. Opisano też przypadki zakażeń kaliciwirusem, w wyniku którego dochodziło do powstania owrzodzeń na łapach oraz skórze pyszczka, a nadżerki pojawiały się nie tylko w jamie ustnej, ale także w ścianie jelita, powodując ciężką, krwotoczną biegunkę, a następnie zgon w ciągu kilku dni.
Zakazenie Herpeswirusem kotów typu 1 prowadzi najczęściej do rozwoju silnego zapalenia błony śluzowej jamy nosowej, objawiającego się obfitym wypływem z nosa oraz kichaniem. W przypadku powikłań bakteryjnych wyciek z nosa przekształca się z surowiczego w ropny. Nieleczone zakażenie może przejść w stan przewlekły, w wyniku którego dochodzi do trwałego uszkodzenia nabłonka oraz obumarcia małżowin nosowych.
Herpeswirus kotów jest odpowiedzialny też za zapalenia spojówki oraz rogówki oka. W wyniku zakażenia może dojść do powstania owrzodzenia rogówki. Nieleczone zakażenie może skończyć się trwałym uszkodzeniem rogówki oraz gruczołów łzowych - aż do rozwoju zespołu suchego oka. W ciężkich przypadkach owrzodzeń, zwłaszcza u kociąt, może dojść do pęknięcia gałki ocznej i całkowitego zniszczenia struktur oka.
Kotki, u których do zakażenia herpeswirusem doszło podczas krycia, najczęściej ronią lub rodzą słabe kocięta z niedorozwojem układu oddechowego.
LECZENIE
W przypadku zachorowania istotne jest zapewnienie kotu dobrych warunków bytowych. Zwierzak powinien być utrzymywany w ciepłym, spokojnym otoczeniu oraz mieć zapewniony pełnowartościowy pokarm i wodę. Bardzo ważna jest również higiena. Należy regularnie usuwać wydzielinę gromadzącą się w okolicy nosa i oczu.
W łagodnych, niepowikłanych przypadkach kataru kociego do leczenia wykorzystywane są środki stymulujące odporność w postaci doustnej (np. Immunactive lub Genomune, Vetomune) lub iniekcyjnej (Zylexis). W przypadku zakażenia herpeswirusowego wskazane jest również doustne podawanie lizyny (np. Felisa). Lizyna zmniejsza zdolności replikacyjne herpeswirusów oraz łagodzi przebieg choroby. W cięższych przypadkach wyżej wymienione preparaty są wskazane, jednak oprócz nich potrzebne będą również inne leki.
Koty z zapaleniem spojówek oraz rogówki wymagają podawania kropli i maści nawilżających do oczu. W przypadku powikłań bakteryjnych zwierzakom podaje się antybiotyki. W cięższych przypadkach, przy silnym osłabieniu czy braku apetytu wskazane jest podanie płynów w postaci kroplówki oraz leków wzmacniających. Niechęć do jedzenia często związana jest z obecnością nadżerek w przebiegu zakażenia kaliciwirusowego. W takich przypadkach pomocne mogą być żele do higieny jamy ustnej (np. FreshAid, Maxi/Guard). Ich zastosowanie łagodzi objawy bólowe oraz przyśpiesza gojenie zmian w jamie ustnej.
ZAPOBIEGANIE
Do uniknięcia kataru kociego najważniejsza jest wysoka odporność. Aby ją uzyskać należy zapewnić kotu dobre warunki bytowe oraz przeprowadzić szczepienia ochronne. Pierwszą dawkę szczepionki podaje się kociętom około 9 tygodnia życia, po wcześniejszym odrobaczeniu. Szczepienie należy powtórzyć po 3-4 tygodniach. Kolejną dawkę przypominającą podajemy po roku, a następnie w zależności od ryzyka zachorowania, co 1-3 lata (częściej koty wychodzące, wystawowe, trzymane w skupiskach, rzadziej te żyjące pojedynczo, niewychodzące z domu).
Kotom, które w przeszłości przechorowały katar koci, przed wystąpieniem sytuacji stresowej (np. nowy domownik, przeprowadzka), warto profilaktycznie podawać preparaty stymulujące odporność. Tym, które w przeszłości przeszły zakażenie FHV-1 należy w takim przypadku podać również preparaty z lizyną.
Autor: lek. wet. Monika Buza